Skip to Content

Forteiland Pampus

Forteiland Pampus

Voor ‘de kust’ van Amsterdam vind je het forteiland Pampus, voorheen was dit een zandplaat waar schepen aanlegden tot ze door konden varen naar de haven van Amsterdam om daar te laden en lossen. Daar komt dus ook de uitspraak ‘Voor Pampus liggen’ vandaan. Vanwege deze strategische ligging werd hier later een fort gebouwd als onderdeel van de Stelling van Amsterdam, om de stad ook vanaf het water te kunnen beschermen. Nu kun je als toerist een bezoek brengen aan dit fort, na een mooie overtocht vanaf de haven in Muiden of Amsterdam.

Forteiland Pampus

Forteiland Pampus; met de veertocht van Muiden met kinderen - Reis-liefde.nl

Pampus is een eiland in het midden van het IJmeer, net voor het Markermeer, voorheen was dit natuurlijk de Zuiderzee en stond het in open verbinding met de Noordzee. In 1887 werd er van deze voormalige zandplaat een kunstmatig eiland gemaakt als onderdeel van de Stelling van Amsterdam met als doel om de vaargeul Pampus te verdedigen tegen aanvallen vanaf het water. Dit eiland werd onderdeel van de gemeente Muiden.

Handig om te weten; het Pampuseiland is alleen vanaf april tot en met oktober te bezoeken, in het winterseizoen is het gesloten.

De overtocht

Forteiland Pampus; met de veertocht van Muiden met kinderen - Reis-liefde.nl
Forteiland Pampus; met de veertocht van Muiden met kinderen - Reis-liefde.nl

De overtocht naar het forteiland Pampus kun je maken met de veer vanaf de haven in Muiden, die vertrekt daar min of meer om het uur. Parkeren kan tegen betaling op een van de twee parkeerplaatsen aan de rand van de stad, vanaf daar loop je zo naar het centrum.

Dit is ook waar wij voor hebben gekozen, gelukkig was het op woensdagochtend nog niet heel druk zodat we konden parkeren op de parkeerplaats voor het Muizenfort. We hadden de tijd (of eigenlijk net de boot gemist) dus liepen een rondje langs het Muiderslot richting de stad en hebben ook nog even toegekeken hoe de boten door de Zeesluis heen gingen.

Forteiland Pampus; met de veertocht van Muiden met kinderen - Reis-liefde.nl
Forteiland Pampus; met de veertocht van Muiden met kinderen - Reis-liefde.nl

De overtocht met de veer duurt ongeveer een half uur; je kunt kiezen om op het bovendek te zitten of beneden in de overdekte ruimte als het regent. Gelukkig scheen het zonnetje dus zaten wij lekker op het bovendek, op de heenweg was het lekker rustig met nog geen 10 andere gasten. Op de terugweg was het drukker en gingen er een aantal groepen mee, we hadden nu ook veel last van vliegjes die rond je gezicht bleven hangen. Gelukkig lijkt de terugweg altijd een stuk sneller te gaan. 😉

Ook vanaf Amsterdam IJburg is het mogelijk om in het weekend de overtocht te maken naar het Pampuseiland. Hier werken ze met een soort van dagprogramma; dit duurt 4 uur waarvan je 2,5 uur doorbrengt op Pampus of het Muiderslot. Je moet hier dan ook een half uur van tevoren aanwezig zijn. Op zaterdag kun je ook vanaf Almere bij Marina Muiderzand vertrekken, ook hier is er een vast programma.

Let op: voor de boot moet je betalen, je kunt kiezen tussen een combinatieticket met een bezoek aan het fort of alleen voor de boot in combinatie met bijvoorbeeld de Museumjaarkaart. Deze moet je dan wel aan boord laten zien.

Het Fort

Forteiland Pampus; met de veertocht van Muiden met kinderen - Reis-liefde.nl
Forteiland Pampus; met de veertocht van Muiden met kinderen - Reis-liefde.nl
Forteiland Pampus; met de veertocht van Muiden met kinderen - Reis-liefde.nl

Het fort is aangelegd op een zandplaat, hiervoor werd eerst de modder weggebaggerd en schoon zand gestort. Vervolgens is er gebruikgemaakt van 4.000 heipalen met een lengte van 11 meter om de constructie te kunnen dragen. De ovaalvormige bebouwing telt twee verdiepingen en is een combinatie van beton en gemetselde bakstenen. Via een 8 meter brede droge gracht betreed je het hoofdgebouw, voorheen kwam je hier alleen via een stenen trap. Nu kun je ook via twee metalen trappen de gracht betreden.

Forteiland Pampus; met de veertocht van Muiden met kinderen - Reis-liefde.nl
Forteiland Pampus; met de veertocht van Muiden met kinderen - Reis-liefde.nl
Forteiland Pampus; met de veertocht van Muiden met kinderen - Reis-liefde.nl

Op de benedenverdieping bevonden zich de manschappenverblijven, keuken, wasplaatsen, twee met steenkool gestookte stoomketels en twee stoommachines van elk 20 pk, twee dynamo’s, telegraaf, verpleegruimte en de magazijnen voor kardoezen, granaten en buskruit. De meeste ruimten bevonden zich aan de zuidzijde van het fort; dit was de meest veilige kant bij een eventuele vijandige aanval. Bij een volledige bezetting konden er 200 militairen op het fort gelegerd zijn.

Vanuit de benedenverdieping was het hoofdgebouw verbonden met de contrescarp. Deze was ook gemaakt van beton en bevatte de arrestantenkamer, de smederij en diverse opslagplaatsen. In de gehele contrescarp was een sleutelgang; op bepaalde plaatsen kon men van hieruit de droge gracht onder vuur nemen.

Forteiland Pampus; met de veertocht van Muiden met kinderen - Reis-liefde.nl

Op de bovenste verdieping bevonden zich twee draaibare pantserkoepels, uitgerust met twee Krupp-Gruson kanonnen. Elk groot kanon had een bemanning van 6 kanonniers en een onderofficier. Na een schot duurde het zes minuten voor het kanon klaar was voor het volgende; met vier kanonnen kon het fort iedere 1,5 minuut een granaat afvuren.

Forteiland Pampus; met de veertocht van Muiden met kinderen - Reis-liefde.nl
Forteiland Pampus; met de veertocht van Muiden met kinderen - Reis-liefde.nl

In 1927 werden nog drie betonnen platforms aangelegd voor luchtafweerkanonnen ter verdediging van Amsterdam. In 1934 werden deze kanonnen alweer verwijderd. Nu is het dak te betreden met een brug over de droge gracht. Vanaf hier heb je een prachtig uitzicht over het IJmeer en zie je in de verte Amsterdam, Almere, Lelystad en Uitdam.

Het fort is echter nooit gebruikt voor enige oorlogshandeling, in 1933 één jaar na het gereedkomen van de Afsluitdijk, werd het fort dan ook gesloten omdat het overbodig was geworden. Het Duitse leger heeft het eiland wel gebruikt tijdens WO2 als oefenobject voor duikbommenwerpers. Tijdens de Hongerwinter in 44/45 was het zo koud dat het fort via het ijs bereikt kon worden, en werd het hout gebruikt om te stoken. Na de Duitse capitulatie werd het eiland nog gebruikt door de mijnopruimingsdienst.

Forteiland Pampus; met de veertocht van Muiden met kinderen - Reis-liefde.nl

In 2007 werd het fort gerenoveerd en voorzien van twee nieuwe houten koepels met een waterwerende laag en kreeg het een museale functie. Een groot deel van de verblijven zijn nu nog te bezoeken. We waren hier in juni, toen zaten er ook allemaal vogelnestjes van zwaluwen.

Bezoek met kinderen

Een bezoek aan dit fort met kinderen is absoluut een aanrader; in tegenstelling tot bijvoorbeeld het Geofort waar het fort vooral gebruikt wordt als huisvesting van het museum staat hier het fort zelf en het leven daarin centraal. Voor kinderen zijn er twee interessante opties.

Blacklight speurtocht

Forteiland Pampus; met de veertocht van Muiden met kinderen - Reis-liefde.nl
Forteiland Pampus; met de veertocht van Muiden met kinderen - Reis-liefde.nl

Zo kun je tegen betaling kiezen voor de blacklightspeurtocht; de kinderen krijgen ieder een blacklightpen en een overzicht van de route waarop een aantal plekken staan aangegeven waar ze met de pen moeten gaan schijnen om letters te vinden. De ene keer is deze letter makkelijker gevonden dan de andere keer, maar met zijn tweeën gaat dit prima.

Met deze speurtocht ontdek je vooral het oostelijke gedeelte van het fort. Wel moeten we zelf een paar keer de route lezen om te begrijpen hoe we moeten lopen. Gelukkig hebben alle ruimtes een nummer gekregen en staan deze ook bij de meeste vragen vermeld, met behulp van de kaart lukt het dan ook om alle ruimten te vinden.

Forteiland Pampus; met de veertocht van Muiden met kinderen - Reis-liefde.nl
Forteiland Pampus; met de veertocht van Muiden met kinderen - Reis-liefde.nl

Het ‘hoogtepunt’ is toch wel de donkere gang; het is hier echt heel donker en de kinderen vinden het toch wel spannend om hier doorheen te lopen. Natuurlijk kunnen we de zaklampfunctie van de telefoon gebruiken, maar zo is het toch iets authentieker. 😉 Al is de oudste zo slim om haar blacklightlampje te gebruiken voor iets van licht. In de muren zitten er ook geluidsboxjes die ‘enge’ stemmen laten horen, waardoor het nog spannender wordt. Uiteindelijk komen we uit in een ruimte waar we de geest van het fort ontdekken, en de laatste letter van de speurtocht.

Sleutel

Forteiland Pampus; met de veertocht van Muiden met kinderen - Reis-liefde.nl
Forteiland Pampus; met de veertocht van Muiden met kinderen - Reis-liefde.nl
Forteiland Pampus; met de veertocht van Muiden met kinderen - Reis-liefde.nl
Forteiland Pampus; met de veertocht van Muiden met kinderen - Reis-liefde.nl
Forteiland Pampus; met de veertocht van Muiden met kinderen - Reis-liefde.nl

Ook kun je kiezen om te betalen voor de sleutel, hiervan heb je er een nodig per gezelschap. In het westelijke gedeelte van het fort vind je een aantal ruimtes waar je deze nodig hebt. Je komt zo meer te weten over het leven in dit fort. Op bepaalde plekken zoals in de ruimte van de stoommachine kun je een film bekijken (voor iedereen) en daarna de sleutel gebruiken om een bepaald spel te ontgrendelen. In een van de zalen lagen ook allemaal ligkussens met de tekst ‘ik lig voor pampus’.

Zo hebben de kinderen in de commandoruimte via de spreekbuizen commando’s moeten geven voor het laden en vuren van kanonnen en hebben we een quiz gedaan in de eetzaal. Er is geoefend met morse-code en zelfs een wedstrijdje wie het snelste en veiligste een kogel kan vullen. Niet alleen de kinderen vonden deze spelletjes leuk, ook hebben we zelf natuurlijk geprobeerd de kinderen te verslaan. 😉

Pampus Paviljoen

Forteiland Pampus; met de veertocht van Muiden met kinderen - Reis-liefde.nl
Forteiland Pampus; met de veertocht van Muiden met kinderen - Reis-liefde.nl
Forteiland Pampus; met de veertocht van Muiden met kinderen - Reis-liefde.nl
Forteiland Pampus; met de veertocht van Muiden met kinderen - Reis-liefde.nl
Forteiland Pampus; met de veertocht van Muiden met kinderen - Reis-liefde.nl

Na je bezoek aan het fort kun je bij het Pampus Paviljoen terecht voor een hapje en drankje. Je kunt hier heerlijk lunchen met uitzicht over het water. Vlakbij is er ook een klein strandje waar de kinderen even met de voeten in het water kunnen, ideaal om even af te koelen. Toen we er waren scheen het zonnetje volop, dus een ijsje ging er ook wel in. Er zijn ook veel boten die hier aanleggen voor een bezoek aan het restaurant.

Meer informatie vind je hier.

Linda van Aken
Laatste berichten van Linda van Aken (alles zien)

Leave a comment

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

    Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.