Keulen Stedentrip; Bezienswaardigheden & Activiteiten

Keulen, slechts een paar uur over de grens, en zeer beroemd om zijn Dom bij het Centrale Treinstation. Het is een stad met meer dan 2000 jaar geschiedenis (bewoond vanaf de steentijd) en had vanaf de middeleeuwen een belangrijke rol in de kerk en politiek. De Kelten woonden aan de linkeroever van de Rijn.

Later vestigden ook de Romeinen zich hier en maakten er een hoofdkwartier van met bestuur en een gouverneurszetel en het hoofdkwartier van de Romeinse Rijnvloot. Tijdens de Grote Volksverhuizing werd de stad bezet door de Franken. Tijdens de reformatie bleef de stad katholiek en dus bleven kerken en kloosters behouden. Helaas is een groot deel verwoest tijdens de bombardementen in de Tweede Wereldoorlog.

De Altstadt van Keulen

De Altstadt is het centrum van de binnenstad, gelegen ten westen van de Rijn. Hier liggen onder andere de Alter Markt en de Heumarkt.

Het Rathaus, het stadhuis van Keulen werd gesticht in 1135, de voorkant, de “Spaanse bouw”, is uit 1569. De toren werd in de oorlog net als de rest van Keulen zwaar beschadigd en brandde bijna volledig uit.

Het Praetorium is een ondergrondse Romeinse tempelruïne onder het Rathaus. De ingang is via de “Kleine Budengasse”. Het Praetorium was vroeger de benaming voor het hoofdkwartier van een Romeins leger. Het was het stafkwartier in een Romeinse versterkte legerplaats, een castra of castellum. Later werd praetorium de benaming voor de residentie van de stadhouder of gouverneur van de Romeinse provincie, en de benaming voor het keizerlijk hoofdkwartier. De term werd ook gebruikt voor de commandantwoning binnen een castellum.

De naam is afgeleid van het Oudgriekse praitórion, wat militair hoofdkwartier betekende. Praetor (“voorganger” of “leider”) was aanvankelijk de titel van de hoogste ambtenaar ten tijde van de Romeinse Republiek, maar werd later de benaming voor de positie direct onder consul. De wacht van een generaal was de cohors praetoriae. Hieruit ontstond de keizerlijke lijfwacht. In het Nieuwe Testament wordt praetorium gebruikt voor het paleis van Pontius Pilatus. Volgens het Nieuwe Testament werd Jezus in dit praetorium berecht en ter dood veroordeeld.

De oude stadsmuur is al lang geleden voor een groot deel gesloopt, maar er staan hier en daar nog enkele stukken overeind. De overblijfselen zijn het beste te zien bij de oude stadspoort Ulrepforte en tussen de Hansaring en de Christophstraße.

Glockengasse 4711 is het adres waar vroeger de bekende eau de cologne werd geproduceerd. Tegenwoordig is op dit adres een winkel gevestigd waar je allerlei parfums kan kopen. In het huis waar de parfum is uitgevonden, het Farina-Haus, zit nu een museum.

Dom van Keulen

De Dom van Keulen, werd tijdens de oorlog veertien keer geraakt tijdens luchtaanvallen met als gevolg enkele flinke gaten in het middenschip en de torens, maar kwam, vooral in vergelijking met de rest van de omringende bebouwing, relatief gaaf de oorlog door.

De is het bekendste bouwwerk van Keulen en een officieus symbool van de stad. De Dom van Keulen is een gotische kerk. De bouw begon in 1248 en werd pas voltooid in 1880. Sinds 1996 staat het bouwwerk op de Werelderfgoedlijst. In de kerk worden onder andere de Relikwieën van de Drie Koningen bewaard: de heiligen Caspar, Melchior en Balthasar. Het is de hoofdkerk van het aartsbisdom Keulen. Daarnaast is het de grootste kathedraal in Duitsland en tevens een van de grootste in heel Europa. Alleen het laagste gedeelte van de westelijke toren is nog uit de 13e eeuw.

Vanaf de 157,38 meter hoge noordtoren en de 157,31 meter hoge zuidtoren (beide 509 treden) kun je de hele stad overzien. Er is een aparte ingang onder de toren aangebracht, zodat de kerkdiensten niet meer verstoord worden. De dom is gebouwd in de vorm van een kruiskerk en is inclusief het schip en de torens 144,58 meter lang en 86,25 meter breed. Het gebouw heeft een bijzondere interieur met enkele glas-in-loodramen die dateren uit de 14e en de 16e eeuw.

Als je toch de Dom bezoekt, dan is het zeker een aanrader om de Dom schatkamer, een museum van kerkelijke kunst bij de dom (voornamelijk middeleeuws, barok en 19e-eeuws) te bezoeken. Hoewel de Domschatkamer pas sinds het midden van de 19e eeuw voor het publiek geopend is, bestaat de Keulse kerkschat al zeker sinds de 10e eeuw. Er is prachtig liturgisch vaatwerk te zien en gouden en zilveren reliekhouders voor relikwieën. Belangrijke relikwieën, die de kerk al vóór de 12e eeuw in bezit had, waren de zogenaamde bisschopsstaf en de ketens van Sint-Petrus.

In 1867 werd de schat voor het eerst in een museale opstelling gepresenteerd. In de oude domschatkamer werd tweemaal ingebroken, in 1975 en 1996. De eerste keer werden waardevolle kruizen en monstransen buitgemaakt, maar de dieven konden met behulp van een privédetective worden ingerekend. Wel was toen al een deel van de buit, onder andere een gouden monstrans uit 1657, omgesmolten. De met talrijke edelstenen bezette monstrans werd van 1978 tot 1987 door de goudsmid Peter Bolg gereconstrueerd. In 1996 werd een kostbaar processiekruis gestolen, dat echter na bemiddeling werd teruggegeven.

De museumcollectie bestaat verder onder andere uit religieuze beelden en reliëfs, schilderijen, tekeningen, prenten, boeken en handschriften, reliekhouders. De voorwerpen dateren uit de 4e tot de 20e eeuw, met een zekere nadruk op de middeleeuwen. Ook bevindt zich hier de oude, houten kern van het Driekoningen schrijn (dat zelf op het koor van de Dom staat opgesteld). Enkele hoogtepunten uit de collectie zijn de Schijffibula uit een Frankisch graf, een Byzantijns triptiek met relieken van het Heilig Kruis, Gotische bisschopsstaf, Keuls keurvorstenzwaard en –staf.

Meer informatie vind je hier.

Musea

Keulen heeft een groot aantal verschillende musea:

Wallraf-Richartz-Museum

Wallraf-Richartz-Museum is een museum met schilderijen, beeldende kunst en design van de Middeleeuwen tot impressionisme. De basis werd gelegd toen de Keulse geleerde Ferdinand Franz Wallraf (1748-1824) zijn bonte kunstverzameling schilderijen, kunstvoorwerpen en rariteiten aan de stad Keulen naliet.

Met dank aan een grote schenking van de Keulse koopman Johann Heinrich Richartz (1795-1861) kon in 1861 een speciaal museumgebouw geopend worden, dat in 1942 tijdens de Tweede Wereldoorlog werd verwoest. Het huidige gebouw vlak bij de Dom werd geopend in 2001. In dat jaar ontving het museum van de Zwitserse verzamelaar Gérard Corboud een grote verzameling impressionistische werken in langdurig bruikleen.

De collectie omvat een omvangrijke verzameling middeleeuwse Keulen-gebonden beeldende kunst waaronder een verwijzing naar de legende van de heilige Ursula en de 11000 maagden. Een hoogtepunt vormt de „Muttergottes in der Rosenlaube“. Op de tweede verdieping komen de grote meesters Peter Paul Rubens en Rembrandt van Rijn tot hun recht. De presentatie van de 19e-eeuwse kunst is in 2008 volledig vernieuwd.

Meer inforatie vind je hier.

Museum Ludwig

Museum Ludwig, een museum met een kunstcollectie uit de 20e eeuw en het heden. Het ligt achter de Dom. Het museumgebouw is door zijn opvallende architectuur een karakteristiek onderdeel van het stadsbeeld. De aanleiding voor een museum voor de 20e-eeuwse en hedendaagse kunst in Keulen was de schenking van beeldende kunst van het expressionisme die bijeengebracht was door de Keulse Dr Josef Haubrich, de zogenoemde Sammlung Haubrich. Zijn collectie werd gekoppeld met de collectie van het Wallraf-Richartz-Museum en in de loop der tijd uitgebreid met kunstwerken uit de 20e eeuw.

Toen de Akense ondernemers en kunstverzamelaars Peter Ludwig en Irene Ludwig de stad Keulen rond 350 popartkunstwerken schonken, kwam het tot de oprichting van het Museum Ludwig. Aanvankelijk was het museum gevestigd in het gebouw waarin nu het museum voor toegepaste kunst (Museum für Angewandte Kunst) gevestigd is. Na deze eerste schenking van het echtpaar Ludwig volgde een tweede schenking bestaande uit een grote verzameling werken van de Russische avant-garde en vervolgens een schenking van meerdere honderden werken van Pablo Picasso.

Later kwam er nog een bijzondere afdeling fotografie: het Agfa-Photo-Historama. De plannen voorzagen ook in de bouw van een nieuwe concertzaal. Ondanks een bescheiden aankoopbudget wordt de collectie nog steeds aangevuld met werken van hedendaagse kunstenaars.

Meer informatie vind je hier.

Römisch-Germanisches Museum

Römisch-Germanisches Museum, een in 1974 opgericht museum met door de mens gemaakte kunst- en gebruiksvoorwerpen uit de Prehistorie, Romeinse tijd en de Middeleeuwen, met name veel archeologische vondsten uit Romeins Keulen. Het Romeins-Germaans Museum is één van de belangrijkste musea in Keulen. Het is gevestigd naast de Dom boven de resten van een Romeinse stadsvilla uit de derde eeuw. De huidige accommodatie dateert uit 1974.

De collectie van het museum bevat vele archeologische vondsten van de oude Romeinse stad die in de loop van de geschiedenis zich tot het moderne Keulen ontwikkelde en waarop de huidige stad gebouwd is. Tot de topstukken behoren het grote Dionysusmozaïek uit de stadsvilla en het 14,60 m. hoge grafmonument voor de Romeinse officier Lucius Poblicius. Er zijn kunstwerken en sieraden te zien, inscripties (zoals de “CCAA” die op één van de Romeinse stadspoorten was aangebracht), maar ook alledaagse dingen van de Ubiërs en de Romeinen die in en om Keulen leefden.

Meer informatie vind je hier.

Kölnisches Stadtmuseum

Kölnisches Stadtmuseum, een museum over de geschiedenis van Keulen vanaf de middeleeuwen, gevestigd in het Zeughaus. Het Zeughaus was het vroegere wapenarsenaal van de stad, en is sinds 1958 een museum. Het werd gebouwd tussen 1594 en 1606 op de restanten van de Romeinse stadsmuur. Het gebouw is gebouwd in vroege barokstijl en het portaal is in renaissancestijl. Oorspronkelijk was het gevestigd in de Hahnentorburg en de Eigelsteintorburg, twee stadspoorten van de Keulse middeleeuwse stadswal.

In 1927 verhuisde de collectie een eerste maal naar een kazerne. In 1958 verhuisde de collectie naar de huidige locatie. In 1980 werden de luiken in het rood en wit geschilderd (de kleuren van de stad). Op het dak van het Zeughaus staat een gouden gevleugelde Ford Fiesta. Der Flügelauto is een kunstwerk uit de collectie Fetish auto. De 4000 kilo wegende auto werd op 25 april 1991 met een hefkraan op het dak geplaatst.

Meer informatie vind je hier.

Kolumba

Kolumba (voorheen: Diözesanmuseum), een museum van kerkelijke kunst van de oudheid tot nu. De collectie bestaat vooral uit religieuze schilderijen, tekeningen, prenten, beelden, reliëfs en toegepaste kunst vanaf de late oudheid tot heden. Slechts enkele topstukken worden permanent tentoongesteld; andere werken rouleren of vormen onderdeel van tijdelijke exposities. De voorwerpen worden niet-chronologisch tentoongesteld, waardoor een interessante verband ontstaat tussen oude en hedendaagse kunst.

Meer informatie vind je hier.

Museum Schnütgen

Museum Schnütgen, een museum van religieuze kunst in de Sint-Ceciliakerk. De museumcollectie bestaat enerzijds uit religieuze beelden, houten retabels en ivoren reliëfs, enkele schilderijen en een uitgebreide verzameling gebrandschilderd glas, vooral uit de middeleeuwen. Een ander deel bestaat uit religieuze toegepaste kunst (liturgisch vaatwerk, reliekhouders, boeken, handschriften), eveneens met de nadruk op de middeleeuwen.

Meer informatie vind je hier.

Duftmuseum

Het Duftmuseum in het Farina-Haus tegenover het stadhuis. Dit museum is gewijd aan geuren en parfum, en is gevestigd in het huis waar de eau de cologne haar oorsprong heeft.

Bezoekers van het museum Farina worden ontvangen met een proefje Farina’s eau de cologne, dat met zijn geur van bergamot en pompelmoes heel iets anders is dan wat men bij de naam Kölnisch Wasser gewoonlijk verwacht. Na deze entree wordt de gast op de galerij boven de winkel geleid. Een aantal rococostoelen, een gobelin en schilderijen scheppen een sfeer van geschiedenis en traditie.

De kelder van het museum geeft een overzicht over de werkwijze en productievoorwaarden van de parfumeur Farina in de 18e eeuw. Maar niet alleen de geschiedenis van het familiebedrijf Farina is hier belangrijk, ook krijgt de bezoeker een algemene indruk in de processen van de winning van etherische olie, de distillatie van alcohol, de compositie en de vervaardiging van parfum.

Er worden ook economische bijzonderheden uit die tijd en rond het bedrijf Farina uitgelegd, zoals waarom het begrip Kölnisch Wasser vandaag vaak doet denken aan het merk 4711.

Meer informatie vind je hier.

EL-DE Haus

Het EL-DE-Haus is het voormalige hoofdkwartier van de Gestapo in Keulen. In dit gebouw waar gevangenen werden ondervraagd, gemarteld en geëxecuteerd, vind je nu een museum over nazi-Duitsland.

Meer informatie vind je hier.

Chocolademuseum

Eén van de populairste musea in Keulen, staat ook in de top 10 meest bezochte musea in heel Duitsland. Hier kom je alles te weten over chocolade. De oprichter van het museum is de Keulse chocoladeleverancier Hans Imhoff, Hij was één van de wereldleiders in de chocolade-industrie. Door zijn jarenlange ervaring met de productie van chocolade en zijn passie voor het product besloot hij een museum te bouwen. Je begint in een tropische kas met cacaobomen en je wordt uitgelegd hoe van de boon chocolade wordt gemaakt. Uiteraard kun je ook proeven en je eindigt in de winkel (want de trek moet gestild worden…)

Leuk detail: als je kunt aantonen dat je jarig bent, mag je gratis naar binnen.

Meer informatie vind je hier.

De Rijn en zijn bruggen

Keulen is bekend om de rivier de Rijn met zijn bruggen. De één is mooier dan de ander en met natuurlijk een mooi uitzicht over het water en de monumenten van de stad. Misschien ben je een beetje huiverig geworden voor bruggen na de ramp in Genua, maar ik kan melden dat de bruggen in Duitsland, samen met die in Nederland, de veiligste ter wereld zijn. Ik noem er hier een aantal. Stroomafwaarts (van zuid naar noord dus):

• Rodenkirchener Brücke, heeft een lengte van 567m, is een hangbrug van de buitenwijk Keulen-Rodenkirchen naar Keulen-Poll.
• Südbrücke is 368m lang en is een drievoudige boogbrug van Keulen-Bayenthal naar Keulen-Porz.
• Severinsbrücke, een tuibrug van het zuidelijke centrum naar Keulen-Poll.
• Deutzer Brücke, is een Romeinse boogbrug gebouwd 310, in de middeleeuwen als pontbrug, hangbrug gebouwd 1935, ingestort 1945, nieuwbouw als liggerbrug.
• Hohenzollernbrücke, is een drievoudige boogbrug
• Zoobrücke, lengte 597m, liggerbrug van de dierentuin naar Keulen-Kalk.
• Mülheimer Brücke heeft een lengte van 708m, hangbrug van Keulen-Riehl naar Keulen-Mülheim.
• Leverkusener Brücke heeft een lengte van 687m, hangbrug van Keulen-Merkenich naar Leverkusen.

Naast de vele bruggen kun je de rivier ook oversteken met de Rheinseilbahn, een kabelbaantje dat beide oevers met elkaar verbindt ter hoogte van de Zoobrücke. Verder zijn er rondvaarten over de Rijn.

Religieuze monumenten

Sinds het jaar 313 is Keulen een bisdom, volgens de legende was de eerste bisschop de heilige Maternus. De vroegere Romeinse hoofdtempel van Keulen werd als eerste kerkgebouw gebruikt, hiervan vind je nog archeologische resten onder de huidige dom. De eerste dom van Keulen dateert uit 870. In 1164 kwamen door de Derde Kruistocht de lichamen van de drie wijzen uit het oosten in Keulen terecht. Om de Relikwieën van de Drie Koningen een mooi huis te bieden werd in 1248 met de bouw van de “nieuwe” dom van Keulen begonnen.

Tegenwoordig staan er in Keulen nog bijna honderd katholieke kerken, waarvan twaalf romaans en vier gotisch. Het Aartsbisdom Keulen is nog steeds het rijkste bisdom ter wereld. Dit komt vooral door de in Duitsland verplichte kerkbelasting die iedere officieel ingeschreven katholiek moet betalen aan zijn bisdom.

Ook het protestantisme is in Keulen aanwezig. In 1525 werd Adolf Clarenbach als ketter verbrand. En toch waren er in 1580 veel protestantse gemeenten. Naast Duitstalige waren er ook Nederlandstalige en Franstalige gemeenten. Deze waren aan de rechter Rijnoever te vinden, terwijl de linker Rijnoever katholiek bleef. Pas in 1794, na de Franse bezetting, werden de protestanten in Keulen echt een belangrijk onderdeel van de Keulse stadscultuur.

Joodse gemeenschap

Sinds 321 is de Joodse gemeenschap Keulen de oudste “ten noorden der Alpen”. In 1183 wees de toenmalige aartsbisschop de Keulse Joden een eigen gebied toe rond het huidige raadhuis waar zij in vrede konden leven. Dit gebied was uitsluitend voor Joden bedoeld en kon door poorten worden gesloten. In feite was dit dus het eerste getto. De mikwe uit deze tijd is nog steeds te zien onder een glazen piramide voor het Rathaus van Keulen.

Echt “in vrede leven” konden Joden echter gedurende de hele middeleeuwen eigenlijk nauwelijks. Zo kregen zij de schuld van de pestepidemie van 1349 en er werden daarom velen vermoord. In 1933 waren er 18.000 Joden in Keulen, maar deze werden in de nazitijd grotendeels verdreven. De synagogen in de Glockengasse, Roonstraße, Mülheimer Freiheit en in Deutz werden tijdens de Kristalnacht 1938 in brand gestoken. Later werden rond 8000 Joden vermoord.

Tegenwoordig heeft de Joodse gemeenschap in Keulen weer meer dan 5000 leden. Er zijn een basisschool, een aparte kleuterschool, een bibliotheek, een sportvereniging, meerdere koosjere restaurants, een jeugdcentrum, een bejaardentehuis en een typerende synagoge op de historische locatie Roonstraße.

Romaanse basilieken

In de stad staan twaalf grote romaanse basilieken: St. Severin, St. Maria Lyskirchen, Basilika St. Andreas, St. Aposteln, St. Gereon, St. Ursula, St. Pantaleon, Heilige Maria in het Capitool (Sankt Maria im Kapitol), Groß St. Martin, St. Georg, St. Kunibert en Sint-Ceciliakerk. Deze 12 kerken zijn gebouwd in middeleeuwse sacrale stijl. Een aantal van de kerken dateert zelfs uit de Romeinse tijd, zoals de St. Gereonskerk, die oorspronkelijk een kapel was op een Romeins kerkhof.

Met uitzondering van de St. Maria Lyskerk zijn al deze kerken zwaar beschadigd tijdens de Tweede Wereldoorlog waarbij soms alleen nog maar de buitenmuren overbleven; de wederopbouw werd pas voltooid in 1985. Daarnaast is er nog de Sint-Johannes de Doperkerk die stamt uit de middeleeuwen. De wijken Belgisches Viertel en “Neu-Ehrenfeld” (tussen Subbelrath en Nußbaumerstraße) zijn beide gebouwd in Jugendstil-/Gründerzeit-stijl.

Kölner Zoo

De Kölner Zoo is een grote dierentuin, vooral bekend om zijn primaten en zijn grote olifantenterrein. Naast de Zoo bevindt zich het Aquarium Köln. Hier vind je onder andere een Rifaquarium, het Rheinpanorama (vissen uit de Rijn) en krokodillen. Achter de Zoo en het Aquarium is de gratis toegankelijke botanische tuin Flora Köln met twee grote tropenhuizen te vinden.

Meer informatie vind je hier.

Phantasialand

In de nabije omgeving van Keulen ligt het attractiepark Phantasialand. In de zes themagebieden Fantasy, Berlin, Deep in Africa, China Town, Mexico en Mystery geniet je van meer dan 40 spectaculaire attracties en wervelende shows. Er zijn spannende attracties voor de dapperen, gave rides voor de hele familie, en de kleintjes kunnen hun hart ophalen in de vele kinderattracties en het overdekte Wuze Town.

Meer informatie vind je hier.

Lees ook: Phantasialand Duitsland

Feesten en evenementen

Carnaval

Carnaval – van donderdag tot Aswoensdag, 40 dagen voor Pasen. Het begint elk jaar 11-11 in het jaar ervoor, grootschalig op de Alter Markt en in het historisch centrum buiten en binnen. Vanaf 11 november start de “binnencarnaval”, en in de week 40 dagen voor Pasen dan weer overal in de stad. Bijzonder is hier donderdag (de eerste dag), Weiberfastnacht. Traditioneel is dit de dag van de vrouwen, het is dan alle vrouwen “toegestaan” om mannen met een schaar de stropdassen af te knippen.

Hoogtepunten zijn zaterdag, zondag en vooral maandag “Rosenmontag” met de grote optocht. Op dinsdagavond om middernacht (of soms ook iets eerder) wordt het carnaval beëindigd met de rituele verbranding van een stroman onder groot lawaai. De “Nubbel”, een stroman, is de personificatie van het carnaval en de zonde. Door hem te verbranden en erna 40 dagen te gaan vasten zijn de katholieke Keulenaren hen carnavalsuitbarstingen “vergeven”.

Kerstmarkten

Kerstmarkten – in de eerste weken van december vinden jaarlijks traditioneel de kerstmarkten plaats in Keulen. Enkele van de bekendste zijn de markten Am Dom, Alter Markt en Heumarkt in het historisch stadscentrum, naast het Rathaus, Neumarkt en Rudolfplatz en een kleinere kerstmarkt voor de oude stadspoort, Christmas Avenue speciaal gericht op homoseksuelen.

• MusikTriennale Köln: grootschalig internationaal driejaarlijks klassiek muziekfestival.
  Orgelfeierstunden: internationale orgelconcerten in de Dom, elk jaar van juni t/m september, iedere dinsdag om 20 uur.
• c/o pop (Cologne On Pop): festival voor elektronische popmuziek – 15 t/m 17 augustus.
  Summerjam: grootste Europese reggaefestival tijdens het eerste weekeinde van juli op het Fühlinger See-Insel
• Christopher Street Day (CSD), de grootste homo-optocht (“Gay Pride”) van Europa.
• Kölner Lichter: jaarlijks groot vuurwerk op de Rijn. Alle toeschouwers wordt verzocht om een kaars of fakkel mee te nemen, zodat op beide Rijnoevers en op alle acht Rijnbruggen dus ook honderdduizenden lichten schemeren.

Lees ook: Kerstmarkt Keulen

Lees ook: Vliegen vanaf vliegveld Keulen-Bonn, wat je moet weten voor je vertrekt!

Ben jij al eens in Keulen geweest?