Vlakbij de plaatsen Baarn en Soest ligt het dorpje Soestdijk en net daarbuiten ligt het bekende paleis Soestdijk. Ben je jonger dan 40, dan heb je Juliana niet meer meegemaakt als koningin en zijn de beroemde defilés die er op Koninginnedag werden gehouden vooral beelden uit de geschiedenis. Kijk vooral eens op YouTube voor een paar filmpjes als je niet weet waarover ik het heb.
Sinds 1980 woont de koning(in) van ons land weer in Den Haag, maar Juliana wilde dat niet en was verknocht aan haar Soestdijk. Tijdens haar regeringsperiode waren daar dus ook plechtige momenten en ontvangsten van staatshoofden. Na de dood van haar man prins Bernard kwam het gebouw leeg te staan. In 2017 werd het paleis verkocht.
Eind 2017 was het paleis een tijdje te bezoeken, wat ik destijds ook heb gedaan. Maar gelukkig hield het toen toch niet echt op, want het paleis is nog steeds te bezoeken, je kunt in het park wandelen en er worden regelmatig allerlei evenementen en tentoonstellingen georganiseerd zoals Big Insects. Alle reden dus om er een keertje een kijkje te nemen.
Een stukje geschiedenis
Rond 1650 liet Cornelis de Graeff, de toenmalige burgemeester van Amsterdam aan de weg tussen Baarn en Soest (de Zoesdijc) een buitenverblijf bouwen: de Hofstede aen Zoestdijck. De Graeff had een belangrijke taak in de opvoeding van Willem III van Oranje. In 1674 verkocht zijn zoon Jacob de hofstede Soestdijk met de omringende landerijen aan Willem III van Oranje, toen inmiddels stadhouder Willem III. De hofstede werd waarschijnlijk tussen 1674 en 1678 in opdracht van Willem III uitgebreid tot een jachtslot. Willem III en koningin Maria II van Engeland lieten daarnaast een nieuw kasteel bouwen, Paleis Het Loo. Soestdijk werd daardoor niet meer zo vaak gebruikt.
Nadat Willem III in 1702 kinderloos overleed erfde de stadhouder van Friesland, Johan Willem Friso, Soestdijk. Na zijn dood in 1711 woonden zijn vrouw en zijn zoon, de latere stadhouder Willem IV, in de zomer op Soestdijk. Tijdens de Bataafse Revolutie en de Franse inval erna werd Paleis Soestdijk in 1795 door de Franse Republiek als oorlogsbuit in beslag genomen en vervolgens aan het Nederlandse volk geschonken. In 1799 werd het verhuurd en bestemd tot logement. Koning Lodewijk Napoleon, de broer van de Franse keizer Napoleon Bonaparte, nam het paleis in 1806 in gebruik en liet het paleis uitbreiden en verfraaien. Verder werd het uitgewoonde gebouw op bescheiden schaal heringericht. Ook werd het omringende park heringericht. Hij gebruikte het tot 1810. Na de oprichting van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden in 1815 werd het paleis door het Nederlandse volk cadeau gedaan aan kroonprins Willem, de latere koning Willem II, als dank voor zijn inzet in de veldslagen bij Quatre Bras en Waterloo, waarbij hij aan zijn schouder gewond raakte.
Het paleis werd uitgebreid met twee vleugels aan weerszijden van het hoofdgebouw met de bekende halfronde colonnades die geïnspireerd zijn op het tsarenpaleis in Pavlovsk in Rusland, waar zijn echtgenote Anna Paulowna vandaan kwam. De vleugels werden bekend onder naam Soester vleugel aan de linkerkant en de Baarnse vleugel aan de rechterkant. Prins Hendrik, broer van koning Willem III, was stadhouder van Luxemburg, maar gebruikte zijn stadspaleis Lange Voorhout in Den Haag als Nederlands pied-à-terre en Soestdijk als zomerresidentie. Koningin-moeder Emma (moeder van Willem III) gebruikte Paleis Soestdijk als zomerverblijf tot haar dood in 1934. Er werden enkele kleine vernieuwingen aangebracht, zoals de aanleg van elektrische bedrading. Verder werden er twee kleedkamers op de eerste verdieping van het hoofdgebouw aangebouwd. De colonnades kregen ramen, zodat het paleis ook buiten de zomer gebruikt kon worden.
Na de dood van Emma werd het paleis verbouwd als permanente woning te dienen voor prinses Juliana en prins Bernhard. Er werd een grotendeels ondergrondse bioscoopzaal aangebouwd. Verder kwam er in het souterrain een grote keuken. Op de begane grond kwamen werkkamers voor Juliana en Bernhard, een eetkamer, een bibliotheek en een turnzaal. Ook werden er vertrekken ingericht voor het personeel en werd het hele paleis voorzien van centrale verwarming. In 1937 gingen Juliana en Bernhard er wonen. Alle kinderen, behalve prinses Margriet, werden op Soestdijk geboren. Paleis Soestdijk werd in 1948 officieel de hoofdresidentie van het staatshoofd en Het Loo ging dienen als buitenverblijf, waar prinses Wilhelmina ging wonen. Om als werkpaleis te kunnen dienen werden in de Soestervleugel de secretariaten van Juliana en Bernhard ondergebracht. Van de zolder tot de kelder werd nu elke vierkante meter gebruikt.
Staatsbezoeken werden in de periode van Juliana zo veel mogelijk op het Paleis op de Dam ontvangen. Af en toe werd gebruikgemaakt van Paleis Soestdijk, zoals in 1979 bij het officiële bezoek van de Japanse keizerlijke familie, mede omdat eind jaren zeventig de paleizen Het Loo, Noordeinde en Huis ten Bosch alle in restauratie waren. Na het aftreden van Juliana werd vastgelegd dat zij en haar man tot hun dood kosteloos van Paleis Soestdijk gebruik konden blijven maken. In de jaren zeventig en begin jaren tachtig woonden naast Juliana en Bernhard ook de prinsessen Irene en Christina met hun gezinnen op het paleis. Voor hen werden appartementen ingericht in de Soestervleugel.
Na haar troonsafstand op 30 april 1980 bleven Juliana en Bernhard wonen in Paleis Soestdijk, waar ze in 1987 hun gouden bruiloft vierden en er voor de laatste keer een defilé werd gehouden. Naarmate Juliana ouder werd leefde zij meer teruggetrokken in Paleis Soestdijk. Zij overleed er op 20 maart 2004 en Bernhard op 1 december 2004. Op 19 mei 2009 onthulde koningin Beatrix in de voortuin voor het paleis een bronzen beeld van haar ouders, gemaakt door Kees Verkade.
Bezoek aan het paleis
In 2006 werd het paleis voor het eerst voor een langere periode opengesteld voor bezoek. Er kwamen parkeerplaatsen, horeca en een museumwinkel. In het paleis kwam een expositie over de geschiedenis van het paleis en zijn bewoners. Deze was alleen met een rondleiding te bezoeken, en voerde door de staatsievertrekken van het paleis. Verder waren er enkele privévertrekken van de laatste bewoners te zien. Op 1 januari 2011 werd het paleis gesloten voor publiek, maar deze sluiting werd een maand later teruggedraaid toen bleek dat de vraag naar rondleidingen groot bleef. Besloten werd om het paleis weer open te stellen, eerst alleen op vrijdagen, zaterdagen en zondagen, vanaf 2012 vaker. Het paleis zou weer sluiten wanneer er een definitieve bestemming voor was gevonden. In 2017 kwam er een nieuwe eigenaar. Het paleis is dus nu privébezit en geen staatseigendom meer.
Tegenwoordig kun je het paleis bezoeken met een gids of op eigen gelegenheid. Je ziet de kamers van de laatste bewoners, maar uiteraard ook het veel oudere gedeelte met de prachtige stijlkamers. Voor ik er heen ging, had ik zelf eigenlijk geen idee van dit oude gedeelte. Dat was echt een verrassing, echt mooi.
Filmzaal
Ook is er een film te zien in de filmzaal. ‘Paleis Soestdijk in film: bijzondere beelden uit een vorstelijk verleden’. Een compilatie van historische opnames, waarvan een deel is gemaakt door Prins Bernhard zelf. Volgens de website is in mei en juni deze film nog te zien in de filmzaal, ik weet niet of de film daarna ook nog te zien is. Toen ik er zelf was in 2017, was de film in één van de eerste kamers te zien.
Multimediatour
Een multimediatour met tablet en koptelefoon begeleidt bezoekers door de historische ruimtes en geeft toegang tot informatie in foto’s, filmpjes, teksten en verhalen. In iedere kamer wordt de bezoeker geïnformeerd over de geschiedenis van die ruimte. Daarnaast zijn er persoonlijke verhalen, anekdotes en historische opnamen. Ook is er een speciale familie-multimediatour beschikbaar. Deze tour is gericht op kinderen. Zij bezoeken het paleis onder leiding van Pjotr, de lakei van de Russische prinses Anna Paulowna. Pjotr laat de kinderen op interactieve wijze kennismaken met de koninklijke familie door middel van gezichtsherkenning op schilderijen in de stamboomkamer en vertelt het verhaal van Paleis Soestdijk. De multimediatours zijn inbegrepen in de prijs van een toegangskaart.
Tentoonstelling Vind het uit
Als je de historische ruimtes hebt bezocht, kun je ook nog naar de tentoonstelling “VIND HET UIT! Wereldverbeteraars van eigen bodem”. Die gaat over Nederlandse uitvindingen. Speciaal voor deze tentoonstelling zijn ruimtes in de kelder van het paleis opengesteld die tot nu toe voor het publiek gesloten waren. Speciaal voor kinderen vanaf 8 jaar is er een ontdekkingstocht door de kelder, waar met behulp van een knijpkat gespeurd kan worden.
Paleiswinkel
De winkel van Paleis Soestdijk bevindt zich in de voormalige zilver- en porseleinkamer, in de kelder van het gebouw. Een bezichtiging eindigt op deze plek. In de winkel zijn bijzondere producten te vinden die veelal te maken hebben met het paleis en/of de koninklijke familie, zoals boeken, mokken, ansichtkaarten, sieraden en kantoorartikelen. Ook voor kinderen zijn er leuke cadeaus.
Evenementen
Deze zomer zijn er allerlei evenementen in en rond het paleis: concerten, films etc. Sommigen zijn al uitverkocht, maar nog niet alles.
Koningin Emmapark
Met een kaartje voor het paleis, mag je ook de paleistuin in. Dit is echt een aanrader, het is een prachtig park. Vooral ook om het uitzicht bij de vijver op de achterkant van het paleis. De eerste aanleg van de tuin van Paleis Soestdijk was in 1689 door Maurits Post. Daniël Marot gaf de tuin daarna vorm, een houten tuinbank bij de vijver en enkele vazen zijn hiervan bewaard gebleven. Het Engelse Bos ten zuidoosten van het paleis is een overblijfsel van de aanleg in vroege landschappelijke stijl (rond 1780 door J.D. Zocher). De aanleg in landschapstuin gebeurde in opdracht van koning Lodewijk Napoleon. Ten westen van het paleis is een grote slingervijver met eiland, een slingerende beek, gazons, boomgroepen en gebogen paden. Vlak achter het paleis ligt de grote vijver, terwijl de beek van de zuidzijde via een vijver naar het westen slingert, dieper het park in. Vanuit het paleis is een tuinhuisje te zien, met aan de zuidkant een witte gietijzeren brug.
In het park groeien onder andere beuken en rododendrons. Het Wilhelminachalet uit 1892 werd gebruikt als speelhuis voor de jeugdige Wilhelmina. Noordelijk van het paleis staan de oranjerie en de oudste nog bestaande watertoren van Nederland. Deze werd rond 1680 gebouwd. Aan de westkant van de slingervijver is een sportpaviljoen met zwembad en tennisbanen en een speelhuisje. Er staan twee wachthuisjes, een sportgebouw, een ijskelder, drie jachthuisjes en een parkwachterwoning.
Door de ontstaansgeschiedenis van Paleis Soestdijk, het Baarnse Bos en de Eult is het park van cultuurhistorische waarde. Het park en de bijgebouwen zijn aangewezen als rijksmonumenten. Aan de overkant van de Amsterdamsestraatweg is de Koningslaan die als een zichtlijn de gedenknaald toont. Ook zijn er aan die kant van de weg de diensthuizen, boerderij en de stallen van het paleis te vinden.
In de Oranjerie kun je eten en drinken. Dit is in de tuin, dus je hebt hier een kaartje voor het paleis voor nodig. Vind je dit onhandig, te duur of te druk, dan kun je ook in de buurt wat eten. Zelf ben ik destijds gaan lunchen in het dorpje Soestdijk bij Grand Café Soestdijk. Niet ver van de bushalte, wat voor ons handig was.
Meer informatie vind je hier
- Tweede Wereldoorlog; interessante monumenten en musea in Nederland - 1 november 2022
- Madrid Stedentrip; Bezienswaardigheden & Activiteiten - 24 januari 2022
- Groningen stad; bezienswaardigheden & activiteiten - 2 januari 2022
Leave a comment